Diagnoza nowotworu to nie wyrok. Jednym z warunków skutecznego leczenia jest wczesne wykrycie choroby. Jakie badania umożliwiają szybkie zdiagnozowanie raka? Zapraszamy do lektury artykułu, z którego dowiesz się, jaką diagnostykę można wykonać, aby rozpoznać nowotwór w stadium dającym większe szanse na całkowity powrót do zdrowia.
Wczesne wykrycie nowotworu – większa szansa na skuteczne leczenie
Niektóre nowotwory mogą rozwijać się nawet latami, nie dając żadnych niepokojących objawów. W tym czasie ich wykrycie jest możliwe tylko dzięki profilaktyce, a konkretnie regularnemu wykonywaniu podstawowych badań. Choroba wykryta we wczesnym stadium może być leczona znacznie skuteczniej niż rozsiany nowotwór. Pacjenci z szybko postawioną diagnozą mają znacznie większe szanse nie tylko na wyleczenie raka, ale też na uniknięcie przerzutów oraz na szybki powrót do normalnego funkcjonowania.
Podstawowe badania profilaktyczne we wczesnej diagnostyce nowotworów
Jedną z podstaw profilaktyki nie tylko chorób nowotworowych, ale ogólnego stanu zdrowia, jest regularne wykonywania badań laboratoryjnych i obrazowych. Każda dorosła osoba powinna raz do roku wykonać zestaw badań, w skład których wchodzą m.in. morfologia, lipidogram, próby wątrobowe, badania tarczycy, stężenie glukozy we krwi, badania ogólne moczu, wykrywanie krwi utajonej w kale czy badanie poziomu PSA u mężczyzn. Wyniki tych badań mogą wskazywać na ryzyko wystąpienia nowotworu, w związku z czym są podstawą do pogłębienia diagnostyki.
Kobiety powinny dodatkowo regularnie wykonywać badanie cytologiczne, które jest kluczowym narzędziem w profilaktyce raka szyjki macicy. Badanie to pozwala na wczesne wykrycie zmian przednowotworowych i nowotworowych, co znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie. Zaleca się, aby kobiety zaczynały regularne badania cytologiczne od 25. roku życia lub w ciągu trzech lat od rozpoczęcia aktywności seksualnej, i powtarzały je co trzy lata, o ile wyniki są prawidłowe.
Istotne jest także wykonywanie badań endoskopowych, po 50 roku życia warto decydować się na kolonoskopię (wcześniej jeśli Twój krewny pierwszego stopnia miał diagnozę nowotworu jelita grubego), które umożliwiają wykrywanie zmian w świetle (w środku) przewodu pokarmowego.
Ważne są także samobadania. Kobiety powinny regularnie badać piersi w celu zlokalizowania ewentualnych guzków lub zmian w strukturze, natomiast w przypadku mężczyzn istotne jest samobadanie jąder.
Szpital Miejski
św. Jana Pawła II,
ul. J.A. Komeńskiego 35
tel. (55) 506 55 55
Powiatowy Szpital
im. Biegańskiego,
ul. gen. Władysława Andersa 3
tel. (89) 506 55 66
Szpital Powiatowy
im. Jana Pawła II,
ul. kard. Stefana Wyszyńskiego 11
tel. (89) 506 55 56
Szpital SPZOZ
w Działdowie,
ul. Leśna 1
tel. (23) 306 75 55
Szpital w Ostródzie S.A.
ul. Wł. Jagiełły 1
tel. (89) 506 55 99
Badania genetyczne w profilaktyce nowotworów
W kontekście profilaktyki nowotworów ważne są badania genetyczne. Osoby, w których rodzinie występowały przypadki danych nowotworów, mogą zbadać się w kierunku obecności genów odpowiedzialnych za ich rozwój.
Ewentualne wykrycie genów, które stanowią podwyższone ryzyko rozwoju nowotworów, pozwoli odpowiednio szybko wdrożyć działania profilaktyczne oraz przeprowadzić niezbędną diagnostykę.
- Mutacje w genach, które mają potwierdzony udział w procesie nowotworowym na podstawie badań klinicznych, obejmują między innymi zmiany w genach BRCA1 i BRCA2. Te mutacje znacząco zwiększają ryzyko raka piersi i jajnika u kobiet oraz raka prostaty u mężczyzn, a także raka trzustki.
- Inne ważne mutacje dotyczą genu TP53, związanego z zespołem Li-Fraumeni, który predysponuje do wielu typów nowotworów, w tym mięsaków, nowotworów mózgu i raka piersi.
- Mutacje w genie APC są związane z rodzinną polipowatością gruczolakowatą, zwiększającą ryzyko raka jelita grubego.
- Badania kliniczne wykazały również, że mutacje w genach KRAS, NRAS, i BRAF odgrywają kluczową rolę w rozwoju raka jelita grubego, płuca i czerniaka.
Jednak identyfikacja tych mutacji pozwala na zastosowanie precyzyjnych metod diagnostycznych oraz personalizowanych terapii w razie wystąpienia raka, co znacząco poprawia rokowania i skuteczność leczenia pacjentów z nowotworami.
Badania obrazowe w ramach profilaktyki nowotworów
Osoby, u których wykryte zostaną geny odpowiedzialne za rozwój chorób nowotworowych, mogą na podstawie wyników badań genetycznych częściej decydować się na profilaktyczne badania obrazowe. Rezonans magnetyczny umożliwia dokładne zobrazowanie tkanek w obszarze całego ciała, także w celu wykrycia zmian nowotworowych, oceny ich wielkości czy obecności przerzutów.
W ramach profilaktyki można zdecydować się m.in. na rezonans magnetyczny danego obszaru ciała, np. rezonans magnetyczny piersi (mammografia MR) w przypadku wykrycia genów BRCA1 i BRCA2. Cennym badaniem w profilaktyce nowotworów jest także badanie onkologiczne WHOLE BODY, które umożliwia wykrycie zmian m.in. w przypadku niejasnych wyników innych badań obrazowych, np. RTG czy USG.
Równie ważnym badaniem profilaktycznym dla kobiet jest mammografia klasyczna, która służy wczesnemu wykrywaniu raka piersi. W Polsce program przesiewowy obejmuje kobiety w wieku od 45 do 74 lat, które co dwa lata mogą wykonać bezpłatną mammografię. Regularne badania pozwalają na wykrycie nowotworu we wczesnym stadium, kiedy jest on najbardziej uleczalny. Kobiety z grupy podwyższonego ryzyka, np. z obciążeniem rodzinnym, powinny konsultować z lekarzem częstotliwość i rodzaj badań diagnostycznych odpowiednich do ich sytuacji zdrowotnej.
